blog
Pierwszy samochód? W moim przypadku pełnoletni WV Polo, ale znam wiele osób, które, z różnych powodów, wybrały kultowe już dzisiaj modele Fiata: Cinquecento lub Seicento. Pomimo tego, że są to włoskie nazwy, to wszyscy doskonale wiedzą, że oznaczają one odpowiednio pięćset i sześćset. To już coś. A jakie są pozostałe włoskie liczebniki?
W moim życiu uczyłam się, na bardziej lub mniej zaawansowanym poziomie, czterech języków. Poza włoskim podchodziłam do angielskiego, niemieckiego i hiszpańskiego. I zawsze, ale to ZAWSZE, temat liczebników był dla mnie czymś okropnym. Poznając zasady hiszpańskiego subjuntivo (jest to już dość skomplikowane zagadnienie) wciąż stresowałam się gdy na zajęciach, w tekście, który miałam przeczytać, pojawiła się jakaś liczba. I prawie za każdym razem czytałam ją źle. A co z włoskimi liczbami?
Uwielbiam je. Włoskie liczebniki są logiczne, proste. Nie zmieniamy w nich żadnej kolejności, po prostu po kolei podajemy tysiące, setki, dziesiątki i jedności i wszystko to sklejamy w jedno słowo.
Najtrudniejszym elementem z pewnością będzie opanowanie liczb 0-19, jako że są one w znacznym stopniu nieregularne.
Zacznijmy od pierwszej dziesiątki (jak przeczytać liczebniki dowiesz się zaglądając do wpisu poświęconego wymowie).
0 – zero
1 – uno
2 – due
3 – tre
4 – quattro
5 – cinque
6 – sei
7 – sette
8 – otto
9 – nove
10 – dieci
W liczebnikach od 11 do 19 warto zauważyć, że możemy je podzielić na dwie grupy: 11-16 mają wspólną końcówkę -dici, natomiast 17-19 od -dici się zaczynają.
11 – undici
12 – dodici
13 – tredici
14 – quattordici
15 – quindici
16 – sedici
17 – diciassette
18 – diciotto
19 – diciannove
20 – venti
Z doświadczenia wiem, że najbardziej lubi się mylić liczebnik quindici czyli 15. W razie problemów przypomnijcie sobie jak powiedzieć królowa po angielsku. Queen, prawda? A jak wymawiamy 15? 😉
Pora przejść do dziesiątek. Te w większości przypadków kończą się na -anta.
20 – venti
30 – trenta
40 – quaranta
50 – cinquanta
60 – sessanta
70 – settanta
80 – ottanta
90 – novanta
100 – cento
Znając liczby 0-9 i nazwy dziesiątek jesteśmy w stanie utworzyć jakikolwiek liczebnik z zakresu 0-100. Robimy to dokładnie tak samo, jak w języku polskim, czyli podajemy dziesiątkę a potem liczbę jedności:
25 – venticinque (venti + cinque)
36 – trentasei (trenta + sei)
44 – quarantaquattro (quaranta + quattro)
57 – cinquantasette
62 – sessantadue
99 – novantanove
Dwie uwagi.
1 Przy jednościach 1 i 8, konieczne jest usunięcie ostatniej samogłoski z dziesiątki. Dzieje się dlatego, że są to jedyne cyfry rozpoczynające się od samogłoski (uno, otto). Dla przykładu:21 – ventuno (venti + uno)
28 – ventotto (venti + otto)
31 – trentuno (trenta + uno)
38 – trentotto (trenta + otto)
41 – quarantuno (quaranta + uno)
48 – quarantotto (quaranta + otto)
23 – ventitré
33 – trentatré
43 – quarantatré
A co z setkami? Oprócz liczby 100, którą trzeba po prostu zapamiętać, tworzymy je w bardzo prosty sposób, mówiąc dwa + sto, trzy + sto, cztery + sto…
100 – cento
200 – duecento (due + cento)
300 – trecento (tre + cento)
400 – quattrocento (quattro + cento)
500 – cinquecento
600 – seicento
700 – settecento
800 – ottocento
900 – novecento
I dalej nic nie zmieniamy w tworzeniu liczb. Podajemy setkę, dziesiątkę i jedność i całość łączymy w jedno słowo:
124 – centoventiquattro (cento + venti + quattro)
355 – trecentocinquantacinque (trecento + cinquanta + cinque)
762 – settecentosessantadue (settecento + sessanta + due)
893 – ottocentonovantatré (ottocento + novanta + tre)
948 – novecentoquarantotto (novecento + quaranta + otto)
ZAPAMIĘTAJ! Gdy łączymy cento (lub duecento, trecento etc.) bezpośrednio z uno, otto lub undici, które zaczynają się do samogłoski, zostawiamy wszystko „jak leci”, czyli nic nie usuwamy:
101 – centouno (cento + uno)
108 – centootto (cento + otto)
111 – centoundici (cento + undici)
201 – duecentouno (duecento + uno)
208 – duecentootto (duecento + otto)
211 – duecentoundici (duecento + undici)
Gdy łączymy, natomiast, jakąkolwiek setkę i ottanta, usuwamy zbędne podwojone samogłoski:
180 – centottanta (cento + ottanta)
280 – duecentottanta (duecento + ottanta)
388 – trecentottantotto (trecento + ottanta + otto)
W przypadku tysięcy należy pamiętać o zmieniającej się formie: tysiąc to mille, ale jeśli tysięcy jest więcej to zastosujemy formę mila:
1 000 – mille
2 000 – duemila (due + mila)
3 000 – tremila (tre + mila)
4 000 – quattromila (quattro + mila)
5 000 – cinquemila
6 000 – seimila
20 000 – ventimila
Bardziej złożone włoskie liczebniki wciąż tworzymy w ten sam sposób, czyli podając wszystko po kolei i sklejając w jedno słowo:
1234 – milleduecentotrentaquattro (mille + duecento + trenta + quattro)
5643 – cinquemilaseicentoquarantatré (cinquemila + seicento + quaranta + tre)
10 811 – diecimilaottocentoundici (diecimila + ottocento + undici)
Miliony zapisujemy oddzielnie i odmieniamy jak zwykły rzeczownik:
1 000 000 – un milione
2 000 000 – due milioni
3 000 000 – tre milioni
10 000 000 – dieci milioni
10 532 200 – dieci milioni cinquecentotrentaduemiladuecento
Języki włoski i polski nie różnią się bardzo jeśli chodzi o zastosowanie liczebników zwykłych. Użyjemy ich mówiąc o wieku (Ho trentadue anni), o tym, ile coś kosztuje (Questa macchina costa quindicimila euro), o wadze (Maria pesa cinquanta chili), roku urodzenia (Sono nata nel millenovecentonovantatré) i w wielu innych sytuacjach.
Do głowy przychodzi mi, jednak, jedna sytuacja, w której użyjemy ich w języku włoskim, a w polskim nie: mówiąc o dacie.
My mówimy dzisiaj jest dwudziesty piąty kwietnia, czyli stosujemy liczebniki porządkowe (pierwszy, drugi, trzeci, dziesiąty…), Włosi używają zwykłych liczebników, więc powiedzą oggi è il venticinque aprile. Wyjątkiem jest pierwszy dzień miesiąca, o którym mówimy używając liczebnika porządkowego primo (pierwszy), np. oggi è il primo maggio.
I to właściwie wszystko. Jak widzicie, włoskie liczebniki to naprawdę nic trudnego, choć, jak wszystko, wymaga nieco nauki i koncentracji.
Jeśli chcecie przećwiczyć włoskie liczebniki, możecie pobrać ćwiczenia z odpowiedziami, które przygotowałam: Numeri cardinali – ćwiczenia
Jeśli jeszcze tego nie zrobiliście, zapraszam Was również do zapoznania się z poprzednimi wpisami:
Czasowniki BYĆ i MIEĆ po włosku
PS. Ja podałam mój rok urodzenia, a Wy podacie swój? 😉
Joanna Kołodziej
kontakt@szkolawloskiego.pl
Szkoła włoskiego – strona poswięcona nauce języka włoskiego. Indywidualne i grupowe kursy języka włoskiego online. Blog dla osób uczących się języka włoskiego.
