Trapassato remoto – czas zaprzeszły historyczny

Tak, oprócz czasu przeszłego dokonanego, niedokonanego, zaprzeszłego i historycznego istnieje również czas zaprzeszły historyczny. Spójrzmy jednak prawdzie w oczy: stosowany jest dość rzadko. Jest to czas, który nie występuje samodzielnie – zawsze towarzyszy mu passato remoto. Jeśli więc zaczynamy mówić o wydarzeniach odległych, niezwiązanych z tym, co dzieje się teraz, rezygnujemy z passato prossimo i trapassato prossimo i korzystamy z innej pary czasów przeszły-zaprzeszły: passato remoto-trapassato remoto.

Choć raczej nie zastosujemy czasu trapassato remoto w codziennej rozmowie, warto go znać, gdyż jest nieodłącznym elementem włoskiego języka literackiego.

Jego dość prosta budowa sprawia, że rozpoznanie form tego czasu nie powinno sprawić zbyt dużego problemu – wystarczy znać odmianę avere i essere w passato remoto i formy participio passato (które poznaje się przecież na jednym z początkowych etapów nauki!).

Budowa czasu

Trapassato remoto to czas złożony, więc składa się z dwóch elementów: czasownika posiłkowego ESSERE/AVERE i participio passato.

Tym razem czasownik posiłkowy ESSERE lub AVERE musi zostać odmieniony w passato remoto:

ESSERE/AVERE (w czasie passato remoto) + PARTICIPIO PASSATO

Dla przypomnienia, ESSERE i AVERE w czasie passato remoto odmieniają się następująco:

Odmiana przykładowych czasowników w czasie trapassato remoto:

Zastosowanie

Czas trapassato remoto stosowany jest do mówienia o czynności, która odbyła się przed inną czynnością przeszłą, niemającą żadnego wpływu na teraźniejszość.

Innymi słowy, będzie stosowany w parze z passato remoto – podczas gdy passato remoto oznacza jakąś czynność przeszłą, która nie jest w żaden sposób powiązana z tym, co dzieje się teraz, trapassato remoto wskazuje na czynność jeszcze wcześniejszą.

• Non appena Giovanni ebbe sentito la notizia, corse a raccontarla a tutti. – Jak tylko Giovanni usłyszał tę wiadomość, pobiegł o niej wszystkim powiedzieć.

 

W tym zdaniu mamy dwie czynności:

• ebbe sentito la notizia – usłyszał wiadomość
• corse a raccontarla – pobiegł o niej powiedzieć

 

Widać wyraźną zależność czasową: najpierw się o czymś dowiedział, a potem chciał o tym poinformować innych. A zatem musimy zastosować trapassato remoto do czynności starszej, wcześniejszej, a passato remoto dla czynności, która nastąpiła później.

 

Trapassato remoto stosowany jest jedynie w zdaniach podrzędnych, wprowadzonych przez dopo che (po tym jak), quando (gdy), (non) appena (jak tylko) i innych spójnikach o podobnym znaczeniu, wskazujących na zależność czasową pomiędzy dwoma wydarzeniami.

• Quando ebbe scoperto di aver perso, lasciò tutto. – Gdy odkrył, że przegrał, zostawił wszystko.
• Non appena ebbe finito di piovere, l’orso uscì dalla sua tana. – Jak tylko przestało padać, niedźwiedź wyszedł ze swojej kryjówki.

 

To czas rzadko stosowany, charakterystyczny raczej dla języka wyszukanego, eleganckiego, starannego. Jest stosowany głównie w literaturze.

 

Podsumowując, czas trapassato remoto jest stosowany:

– (1) w połączeniu z czasem historycznym passato remoto, aby wyrazić czynność wcześniejszą, wprowadzany jest wtedy za pomocą spójników quando, dopo che, (non) appena

– (2) przede wszystkim w języku literackim

• Dopo che ebbi cucinato, pulii la cucina.
• Quando i giovani ebbero mangiato la frutta, presero un bicchiere di liquore.
• Dopo che fummo arrivati, entrammo.

 

Trapassato remoto vs trapassato prossimo

W języku codziennym trapassato remoto często zastępowany jest przez trapassato prossimo (nie można natomiast dokonać odwrotnej operacji). Wtedy, jednak, towarzyszy mu passato prossimo, a nie passato remoto.

Wariant literacki, styl wyszukany – trapassato remoto + passato remoto:

• Dopo che Giovanni ebbe sentito la notizia, corse a raccontarla a tutti.

Wariant potoczny – trapassato prossimo + passato prossimo:

• Dopo che Giovanni aveva sentito la notizia, è corso a raccontarla a tutti.

Trapassato remoto jest stosowany wyłącznie wtedy, gdy w zdaniu nadrzędnym znajduje się passato remoto. Jeśli w zdaniu nadrzędnym został zastosowany czas passato prossimo, do opisania czynności wcześniejszej korzystamy z trapassato prossimo.

Możliwe jest również połączenie passato remoto + trapassato prossimo (ale nie passato prossimo + trapassato remoto!). Stosowane jest wtedy, gdy pomiędzy dwiema związanymi ze sobą czynnościami przeszłymi występuje znaczny odstęp czasu:

• Giovanni andò a raccontare in giro la notizia solo una settimana dopo che l’aveva sentita. (pobiegł powiedzieć o wiadomości dopiero tydzień po tym, jak się o niej dowiedział)
• Giovanni andò a raccontare in giro la notizia non appena l’ebbe sentita. (pobiegł powiedzieć o wiadomości, jak tylko się o niej dowiedział)

 

 

---

 

To już ostatni czas przeszły z grupy indicativo.

Zajrzyj do pozostałych wpisów, aby poznać inne czasy przeszłe:

Passato prossimo – czas przeszły dokonany

Imperfetto – czas przeszły niedokonany

Trapassato prossimo – czas zaprzeszły

Passato remoto – czas przeszły historyczny