Trapassato prossimo – czas zaprzeszły

Trapassato prossimo to czas zaprzeszły. W języku polskim nie ma czasu zaprzeszłego (choć kiedyś był!), więc może się wydawać, że jego opanowanie może stanowić trudność. Nic bardziej mylnego. Jak sami się przekonacie, będziemy go stosować w bardzo konkretnych sytuacjach. Co więcej, jeśli znacie czasy passato prossimo i imperfetto to nauka form trapassato prossimo będzie formalnością 🙂

Trapassato prossimo – budowa

Trapassato prossimo to czas złożony, więc zawsze będzie składał się z dwóch elementów: czasownika posiłkowego ESSERE lub AVERE odmienionego w czasie imperfetto i formy participio passato.

ESSERE/AVERE w imperfetto + PARTICIPIO PASSATO

Poniżej przykładowe czasowniki odmienione w trapassato prossimo:

 

Trapassato prossimo – zastosowanie

Czas trapassato prossimo stosujemy:

– do wyrażania czynności przeszłej, która odbyła się przed inną czynnością przeszłą (przy czym obie czynności są ze sobą powiązane)

Oznacza to tyle, że jeśli mamy jakąś czynność z przeszłości (wyrażoną np. w passato prossimo) i chcemy dodać informację o tym, co działo się jeszcze wcześniej, zastosujemy czas zaprzeszły trapassato prossimo.

Na osi czasu prezentowałoby się to następująco:

Przykład 1:

• Ho letto il libro che mi avevi regalato. – Przeczytałem książkę, którą mi podarowałeś.

Najpierw ty mi podarowałeś książkę (np. dwa miesiące temu), a potem ja ją przeczytałem (np. wczoraj). Starsza czynność, czyli pierwsza na osi czasu, wyrażona będzie w trapassato prossimo.

Przykład 2:

• Non ho superato l’esame perché non avevo studiato abbastanza. – Nie zdałem tego egzaminu, ponieważ niewystarczająco dużo się uczyłem.

Najpierw się niewystarczająco dużo uczyłem i dlatego później nie zdałem egzaminu. Starsza czynność, czyli pierwsza na osi czasu, wyrażona będzie za pomocą trapassato prossimo.

Inne przykłady:

• Quando finalmente siamo arrivati in teatro lo spettacolo era già cominciato. – Gdy w końcu przybyliśmy do teatru, spektakl zdążył się już rozpocząć. (przybyliśmy – w jakimś momencie z przeszłości; zdążył się już rozpocząć – jeszcze wcześniej)
• Ieri sono stata a Roma: non ci ero mai stata prima. – Wczoraj byłam w Rzymie – nie byłam tam nigdy wcześniej. (wczoraj byłam – moment z przeszłości; nie byłam tam nigdy wcześniej – to, co działo się wcześniej)
• Ero molto stanco perché avevo lavorato molto. – Byłem bardzo zmęczony, ponieważ dużo pracowałem. (byłem zmęczony – w jakimś momencie w przeszłości; dużo pracowałem – jeszcze wcześniej)

 

Podsumowanie

Podsumowując, aby móc zastosować trapassato prossimo, w zdaniu muszą być obecne dwie powiązane ze sobą czynności przeszłe, z których jedna odbyła się wcześniej, a druga później. Czynność wcześniejsza wyrażona zostanie w trapassato prossimo, a późniejsza może być wyrażona w (1) passato prossimo, (2) imperfetto lub (3) passato remoto.

• (1) Ho mangiato la torta che aveva preparato la nonna. – Zjadłem tort, który przygotowała babcia.
• (2) Da piccolo non dormivo se non avevo avuto prima i biscotti. – Gdy byłem mały, nie zasypiałem jeśli wcześniej nie dostałem ciastek.
• (3) Quando arrivai in stazione, il treno era già partito. – Gdy przybyłem na dworzec, pociąg już zdążył odjechać.

 

Warto zapamiętać

1. Trapassato prossimo może również występować samodzielnie, jeśli czynność późniejsza nie jest wyrażona wprost:

• Che bel vesito! Non lo avevi ancora messo. – Jaka piękna sukienka! Nigdy wcześnie jej nie założyłaś.

Dlaczego trapassato? Tym razem założyłaś sukienkę – ta czynność nie została wyrażona wprost. Kolejność zdarzeń jest następująca: nigdy nie miałaś na sobie tej sukienki ⇒ założyłaś sukienkę [czynność niewyrażona] ⇒ spotkałyśmy się i widzę cię w nowej sukience.

• Non avevo mai visto un posto così bello! – Nigdy nie widziałam tak pięknego miejsca!

Dlaczego trapassato? Ponieważ tym razem zobaczyłam to miejsce. Kolejność zdarzeń: nigdy wcześniej nie widziałam tego miejsca ⇒ odwiedziłam i zobaczyłam to miejsce [czynność niewyrażona] ⇒ mówię o tym.

 

2. Nie zawsze trzeba stosować trapassato, gdy w zdaniu mamy dwie czynności przeszłe.

Jeśli chcemy po prostu powiedzieć o tym, co robiliśmy, a tych czynności jest więcej, wystarczy passato prossimo lub inny czas przeszły.

• Sono uscita di casa e ho fatto la spesa. –  Wyszłam z domu i zrobiłam zakupy.

Nie ma potrzeby stosować trapassato prossimo, gdy zwyczajnie przytaczamy kolejność zdarzeń i gdy nie są one ze sobą powiązane.

Ale:

• Sono dovuta uscire perché avevo dimenticato di fare la spesa. – Musiałam wyjść, ponieważ zapomniałam zrobić zakupy.

Zastosujemy trapassato prossimo, gdyż te dwie czynności są ze sobą ściśle powiązane.

 

---

 

Zajrzyj do innych wpisów opisujących włoskie czasy:

Czasy w języku włoskim – jak je ogarnąć?

Presente indicativo – czas teraźniejszy

Passato prossimo – czas przeszły dokonany

Imperfetto – czas przeszły niedokonany

 

---

Pytania, wątpliwości, uwagi? 🙂