blog
Rodzajnik to takie małe słówko, które znajduje się przed rzeczownikiem, samo w sobie nic nie znaczy i które nie ma odpowiednika w języku polskim. To powody, dla których czasami sprawia nam trudności. Osoby uczące się włoskiego, między innymi ja parę dobrych lat temu, zastanawiają się: rodzajnik określony, nieokreślony czy wcale?
W języku włoskim istnieje rodzajnik określony i nieokreślony. Do tego dochodzi rodzajnik cząstkowy, o którym pisałam we wpisie dotyczącym rodzajnika nieokreślonego (rodzajnik cząstkowy stosowany jest w funkcji jego liczby mnogiej). Czasami też zwyczajnie rodzajnika nie stosujemy. Skąd wiedzieć jak to wszystko ogarnąć?
Zajrzyj do wpisów poświęconych poszczególnym typom rodzajników, jeśli chcesz przypomnieć sobie ich formy:
Rodzajnik to część mowy, małe słówko, które samo w sobie nie znaczy nic, ale (prawie) zawsze musi stać przed rzeczownikiem. Jego forma zawsze dostosowuje się do rzeczownika, stąd różne formy: il, lo, l’, i, gli, una, un’, degli…
Rodzajnik jest potrzebny do określenia czy to, o czym mówimy jest nową czy znaną już informacją (w językoznawstwie podział na temat i remat) oraz czy mowa o całej klasie, gatunku czy tylko o jednym z wielu jej członków.
W języku polskim nie występują rodzajniki. Często, natomiast, stosujemy ten/ta/to (np. ta dziewczyna) tam, gdzie Włosi stosują rodzajnik określony oraz jakiś/pewien tam, gdzie Włosi zastosowaliby rodzajnik nieokreślony. W pozostałych przypadkach w języku polskim zrozumienie czy chodzi o coś określonego czy nie, wynika raczej z kontekstu.
Rodzajnik określony stosujemy:
la Luna – Księżyc, l’Italia – Włochy
Apri la finestra! – Otwórz okno!
(okno w pomieszczeniu, w którym się znajdujemy)
Ho un cane. Il mio cane si chiama Baldo. – Mam psa. Mój pies nazywa się Baldo.
Mi piace la pizza. – Lubię pizzę.
Warto zapamiętać również, że rodzajnik określony będzie stawiany przed:
la felicità – szczęście, l’amore – miłość
oggi è il 3 ottobre – dziś jest 3 października
il lunedì vado in piscina – w poniedziałki chodzę na basen
sono le due – jest druga
Rodzajnik nieokreślony stosujemy:
Vado a una festa. – Idę na przyjęcie.
(nasz rozmówca nie wie co to za przyjęcie, gdzie się odbywa i kto je organizuje, to dla niego jakieś przyjęcie i nic więcej)
Ho una sorella. – Mam (jedną) siostrę.
Voglio comprare un libro. – Chcę kupić książkę.
Ho un cane. Il mio cane si chiama Baldo. – Mam psa. Mój pies nazywa się Baldo.
È un ragazzo dai capelli neri. – To czarnowłosy chłopak.
Leggo un libro interessante. – Czytam ciekawą książkę.
(można by podpiąć ten podpunkt pod poprzedni, chodzi właściwie o to, że to nie jest jedyna ciekawa książka na świecie, podobnie jak w powyższym punkcie nie chodzi o jedynego czarnowłosego chłopaka)
Jaka będzie różnica pomiędzy następującymi zdaniami?
1) Aspetto un autobus.
2) Aspetto l’autobus.
1) Jestem na przystanku i chcę pojechać do centrum. Wsiądę do pierwszego autobusu, który podjedzie. Nie ważne jaki to będzie numer, ważne żeby coś przyjechało. Czekam na jakiś autobus.
2) Zawsze jeżdżę tym samym autobusem i teraz też na niego czekam. Znajomy, z którym właśnie rozmawiam wie, że zawsze jeżdżę linią 672 i tym razem też czekam na ten sam autobus. / Wychodzę z domu i mówię rodzicom, że idę na autobus nr 20. Po 10 minutach dzwoni do mnie moja mama i pyta czy wszystko ok, na co ja odpowiadam, że dalej czekam na autobus (moja mama wie jaki, bo o nim wcześniej rozmawiałyśmy).
1) Vedo un gatto.
2) Vedo il gatto.
1) Jestem w parku. Widzę jakiegoś kota, który akurat przechodzi obok. Nie wiem co to za kot.
2) Rozmawiam z sąsiadką. Mówi, że jej kot wyszedł z domu i nie wrócił. Ja go właśnie zauważyłam, więc mówię Widzę (tego) kota! Vedo il gatto!
1) Maria è una ragazza bionda.
2) Maria è la ragazza bionda.
1) Maria to dziewczyna o blond włosach. Na świecie jest dużo dziewczyn, które mają taki kolor włosów, a Maria jest tylko jedną z nich.
2) Widzę trzy dziewczyny: Marię, Lucię i Rosę. Maria ma blond włosy, Lucia rude, a Rosa czarne. Mój znajomy pyta: Która z nich to Maria? Ja odpowiadam: Maria to blondynka.
W pierwszym przykładzie tłem dla Marii są wszystkie dziewczyny świata, które mają blond włosy, Maria jest jedną z nich. W drugim kontekst zawęża się do 3 dziewczyn, Maria to jedyna blondynka w tym gronie. Stosuję rodzajnik określony, bo wiadomo o którą blondynkę chodzi.
1) Un ragazzo alto.
2) Il ragazzo alto.
1) Wysoki chłopak. Jakich wiele.
2) Jakiś konkretny wysoki chłopak. Możemy tak powiedzieć, na przykład, w zdaniu: Mi piace il ragazzo alto – Podoba mi się wysoki chłopak w sytuacji gdy jest ich dwóch, jeden wysoki a drugi niski, a mnie podoba się ten wysoki. Tutaj znów wybór zostaje zawężony tylko do dwóch osób.
1) È un mio amico.
2) È il mio amico.
1) Siedzę w barze ze znajomymi. Zauważam mojego znajomego, podchodzi do naszego stolika. Chcąc go przedstawić reszcie mówię: To mój przyjaciel – È un mio amico.
2) Siedzę w barze ze znajomymi. Mówię, że za 15 minut ma przyjść mój znajomy. Nazywa się Marco i jest moim współlokatorem. Trochę o nim opowiadam. Chwilę później przychodzi Marco. Mówię: To mój przyjaciel (ten, o którym wam opowiadałam) – È il mio amico.
Jeśli macie jeszcze jakieś wąpliwości – dajcie znać 🙂
W niektórych sytuacjach w ogóle nie stosuje się rodzajnika. Niepotrzebny jest on:
Oczywiście sytuacji, w których nie stosujemy rodzajnika jest więcej. Nie da się wszystkich przypadków podpiąć pod konkretne reguły.
Pomimo opanowania wszystkich reguł, zastosowanie rodzajników w kontekście może sprawiać trudności.
Dlatego też, jeśli macie wątpliwości, dajcie znać! 🙂
Joanna Kołodziej
kontakt@szkolawloskiego.pl
Szkoła włoskiego – strona poswięcona nauce języka włoskiego. Indywidualne i grupowe kursy języka włoskiego online. Blog dla osób uczących się języka włoskiego.
