blog
Wiecie już, że wszystkie włoskie rzeczowniki mają rodzajnik. Poznaliście już rodzajnik określony, który jest stosowany wtedy, gdy mowa o czymś, co jest konkretne i znane odbiorcy. Jeśli mówimy o czymś, co jest odbiorcy nieznane i ogólnie rzecz biorąc – nieokreślone, stosujemy rodzajnik nieokreślony.
Zajrzyjcie tutaj, jeśli nie widzieliście wpisu poświęconego rodzajnikom określonym.
Rodzajnik nieokreślony ma mniej form niż rodzajnik określony, więc teoretycznie powinno być łatwiej.
!!!WAŻNE!!! W rzeczywistości rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej. W przypadku gdy należałoby postawić rodzajnik nieokreślony w liczbie mnogiej, możemy zwyczajnie nic nie wpisywać, użyć słów typu alcuni (niektóre, kilka), molti (wiele), tanti (wiele), troppi (bardzo dużo, zbyt wiele) lub zastosować tak zwany rodzajnik cząstkowy (il partitivo).
W tabelce poniżej dla liczby mnogiej zastosowany jest rodzajnik cząstkowy, gdyż jest on bardzo często stosowany w takich właśnie przypadkach.
Całość prezentuje się następująco:
Chcąc zestawić rodzajniki nieokreślone z określonymi powiemy, że:
un = il / l’ (rodzaj męski)
uno = lo (rodzaj męski)
una = la (rodzaj żeński)
un’ = l’ (rodzaj żeński)
Teraz możecie zapytać: „no ok, to mam mówić il ragazzo czy un ragazzo?” Dowiecie się tego czytając część poświęconą zastosowaniu rodzajników nieokreślonych oraz kolejny wpis, w którym opiszę dokładnie różnice w zastosowaniu rodzajników określonych i nieokreślonych, więc zajrzyjcie tutaj koniecznie w kolejną środę 🙂
W rodzaju męskim mamy tylko dwa rodzajniki: uno i un.
Rodzajnik uno jest stosowany w przypadku tych samych słów, dla których zastosujemy rodzajnik określony lo. Dla przypomnienia, są to słowa rodzaju męskiego rozpoczynające się od s + spółgłoski (uno studente), gn (uno gnomo), ps (uno psicologo), pn (uno pneumatico), x (uno xenofobo), y (uno yacht) i z (uno zaino).
Rodzajnik un będzie stosowany w przypadku słów, dla których użyjemy rodzajnika określonego il lub l’. Będą to wszystkie słowa rodzaju męskiego rozpoczynające się od samogłoski (l’) i większość słów rozpoczynających się spółgłoski (il). Powiemy zatem: un ragazzo, un libro, un amico, un armadio.
W rodzaju żeńskim mamy, dokładnie tak samo jak w przypadku rodzajnika określonego, dwie formy: una i un’.
Rodzajnik una będzie stosowany dla słów rodzaju żeńskiego rozpoczynających się od spółgłoski, np. una ragazza, una studentessa, una sedia.
Rodzajnik un’ będzie stosowany, natomiast, dla słów rozpoczynających się od samogłoski, np. un’amica, un’isola.
W liczbie mnogiej możemy zastosować, jak już mówiłam, il partitivo. Można po prostu zapamiętać, że:
un (dla spółgłosek) ⇒ dei
un (dla samogłosek) ⇒ degli
uno ⇒ degli
un’ ⇒ delle
una ⇒ delle
Albo można do tego podejść trochę bardziej wnikliwie i zrozumieć z czego biorą się te formy.
Il partitivo to tak naprawdę połączenie przyimka di i rodzajnika określonego w liczbie mnogiej (takie połączenie nazywamy preposizione articolata). W przypadku rodzajników określonych mamy 3 formy w liczbie mnogiej: i lub gli dla rodzaju męskiego i le dla rodzaju żeńskiego.
Gdy przyimek di łączy się z rodzajnikami, zmienia formę na de-. A zatem:
DE + I = DEI
DE + GLI = DEGLI
DE + LE = DELLE (tutaj musimy dodatkowo podwoić środkowe „L”)
Jeśli mamy słowo amico (przyjaciel), to stosując rodzajnik określony powiemy l’amico, a w liczbie mnogiej gli amici. W przypadku rodzajnika nieokreślonego powiemy, natomiast, un amico, a w liczbie mnogiej degli amici. Dlaczego akurat degli? Bo słowo amico ma w liczbie mnogiej rodzajnik określony gli. Gli amici (określony) ⇒ degli amici (nieokreślony).
Kilka innych przykładów (zwróć uwagę na podobieństwo form rodzajnika określonego i nieokreślonego w liczbie mnogiej):
| RODZAJNIK OKREŚLONY | RODZAJNIK OKREŚLONY | RODZAJNIK NIEOKREŚLONY | RODZAJNIK NIEOKREŚLONY |
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| il ragazzo | i ragazzi | un ragazzo | dei ragazzi |
| la ragazza | le ragazze | una ragazza | delle ragazze |
| lo zaino | gli zaini | uno zaino | degli zaini |
| l’amico | gli amici | un amico | degli amici |
| l’amica | le amiche | un’amica | delle amiche |
Rodzajnik nieokreślony jest stosowany wtedy, gdy przedmiot, o którym mówimy, z punktu widzenia naszego rozmówcy nie jest jednoznacznie określony. To znaczy, gdy nasz rozmówca nie wie dokładnie o czym mówimy. Przykładem może być następująca odpowiedź na pytanie „Co masz w ręce?”:
Ti ho portato un libro. – Przyniosłam ci książkę.
Jeśli nasz rozmówca nie wie dokładnie co to książka, jest to dla niego JAKAŚ książka, jedna z wielu innych książek, zastosujemy rodzajnik nieokreślony. A teraz wyobraź sobie inną sytuację: rozmawiają ze sobą dwie koleżanki, jedna od drugiej tydzień wcześniej pożyczyła książkę, a teraz jest proszona o jej zwrot. Następnego dnia wraca z książką i oddając ją koleżance mówi:
Ti ho portato il libro. – Przyniosłam ci książkę.
Dlaczego tym razem zastosujemy il? Bo to już nie jest JAKAŚ książka, tylko bardzo konkretna książka, rozmówca doskonale wie jaka, dlatego że dzień wcześniej rozmawiała o niej z koleżanką.
Po polsku te dwa zdania będą brzmiały dokładnie tak samo, ale po włosku jest pomiędzy jednym a drugim spora różnica.
Podobna sytuacja:
Ho visto un film. – Widziałem film. Jakiś film. Jeden z wielu. Ty nie wiesz jaki to był film.
Ho visto il film. – Widziałem film. Ten film, o którym rozmawialiśmy/który mi poleciłeś/który mi podesłałeś.
Więcej o różnicach pomiędzy jednym, a drugim rodzajnikiem następnym razem 🙂
Oprócz tego rodzajnik nieokreślony będzie stosowany:
Ho una sorella. – Mam (jedną) siostrę.
Voglio comprare un libro. – Chcę kupić jakąś książkę.
Aspetta un momento! – Zaczekaj jeden moment!
Un giorno… – Pewnego dnia…
Ho un cane. Il mio cane si chiama Baldo. – Mam psa. Mój pies nazywa się Baldo.
Conosco una ragazza. Questa ragazza è americana. – Znam pewną dziewczynę. Ta dziewczyna to Amerykanka.
È una bella bambina di tre anni. – To śliczna 3-letnia dziewczynka. (Czy jedyna na świecie? Nie.)
Hai un quaderno a righe? – Masz zeszyt w linie? (Czy jedyny na świecie? Nie.)
È un ragazzo dai capelli neri. – To czarnowłosy chłopak. (Czy jedyny na świecie? Nie.)
Leggo un libro interessante. – Czytam ciekawą książkę.
Maria è una persona molto gentile. – Maria to bardzo uprzejma osoba.
Tak jak już wspomniałam, w liczbie mnogiej możemy rodzajnik pominąć, zastosować molti/tanti/alcuni/… lub zastosować il partitivo.
A zatem:
Ho comprato libri. / Ho comprato alcuni libri. / Ho comprato dei libri. – Kupiłem/am książki.
Jeśli macie ochotę przećwiczyć formy rodzajnika nieokreślonego, zajrzyjcie do ćwiczeń. Znajdziecie w nich również odpowiedzi. Sprawdźcie się i dajcie znać jak poszło 😉
Joanna Kołodziej
kontakt@szkolawloskiego.pl
Szkoła włoskiego – strona poswięcona nauce języka włoskiego. Indywidualne i grupowe kursy języka włoskiego online. Blog dla osób uczących się języka włoskiego.
