blog
W języku włoskim mamy tylko dwa rodzaje rzeczownika: rodzaj męski i żeński. Nie ma tutaj rodzaju nijakiego, więc sprawa wydaje się dość prosta. Zapoznajcie się z regułami, które rządzą włoskimi rzeczownikami. Rodzaj męski i żeński w języku włoskim – to zwykle kwestia końcówki!
Niestety, bardzo często występują różnice pomiędzy rodzajem w języku włoskim i polskim. Nie będzie to dotyczyło słów, które bezpośrednio odnoszą się do płci, jak na przykład chłopak, dziewczyna, matka, ojciec, siostra, brat. Te słowa mają z góry określony rodzaj żeński lub męski. Ale są w języku inne słowa, na przykład nazwy różnych przedmiotów, które dostały określony rodzaj na mocy konwencji, czyli umowy pomiędzy użytkownikami języka, że właśnie taki, a nie inny rodzaj nadamy tej nazwie.
Dlatego też czasami jakiś przedmiot, na przykład książka, może być w jednym języku rodzaju męskiego, a w innym żeńskiego czy też nijakiego. Ten sam rodzaj występuje przede wszystkim w językach, które mają tego samego przodka.
W językach romańskich, czyli między innymi włoskim, hiszpańskim czy francuskim, które wywodzą się z łaciny książka jest rodzaju męskiego (IT il libro, ES el libro, FR le livre). Dla porównania w języku polskim, czeskim i słowackim, czyli w grupie języków zachodniosłowiańskich, książka jest rodzaju żeńskiego.
A zatem, trzeba uczyć się słowa zapamiętując również jego rodzaj. W języku włoskim nie jest to zbyt trudne, dlatego że większość rzeczowników ma standardowe dla danego rodzaju końcówki, które będą nas informowały o tym czy słowo jest rodzaju męskiego czy żeńskiego.
Chcąc mówić o rodzaju rzeczników, najlepiej jest podzielić je na 3 duże grupy:
Teraz je sobie po kolei omówimy.
Większość rzeczowników męskich ma w języku włoskim końcówkę „o”, a żeńskich „a”. A zatem, widząc słowo zakończone na „-o”, na przykład ragazzo wiemy, że jest rodzaju męskiego. Widząc słowo zakończone na „-a”, na przykład ragazza, wiemy, że jest rodzaju żeńskiego. Kilka przykładów:
| MASCHILE (r. męski) | FEMMINILE (r. żeński) |
| ragazzo – chłopak | ragazza – dziewczyna |
| italiano – Włoch | italiana – Włoszka |
| polacco – Polak | polacca – Polka |
| libro – książka | penna – pióro |
| armadio – szafa | scrivania – biurko |
| treno – pociąg | macchina – samochód |
W języku włoskim istnieje też dość spora grupa rzeczowników zakończonych w liczbie pojedynczej na „-e”, które mogą być zarówno rodzaju męskiego jak i żeńskiego. Należy sprawdzić w słowniku rodzaj, jako że sama forma słowa nas o nim nie informuje. Mam dla Was, jednak, kilka wskazówek.
Oczywiście jest w języku włoskim dużo więcej słów rodzaju żeńskiego, które kończą się na „-e”. Oto niektóre popularne słowa tego typu, które warto zapamiętać:
la canzone – piosenka; la pelle – skóra; la gente – ludzie; l’arte – sztuka; l’origine – pochodzenie, la pace – pokój [np. na świecie]; la neve – śnieg; la base – baza, podstawa; la capitale – stolica; la classe – klasa; la corrente – prąd; la corte – dwór; la gestione – zarządzanie; l’immagine – wyobrażenie; l’indagine – dochodzenie, badanie; la legge – prawo; la luce – światło; la mente – umysł; la morte – śmierć; l’opinione – opinia; la parete – ściana; la parte – część; la polvere – kurz, pył; la questione – kwestia, zagadnienie; la radice – korzeń; la riunione – spotkanie; la salute – zdrowie; la sede – siedziba; la superficie – powierzchnia; la voce – głos
I znów lista popularnych słów. Tym razem rodzaj męski.
il cane – pies; il pesce – ryba; il sangue – krew; il pane – chleb; il mare – morze; il sole – słońce; l’ambiente – środowisko; il ristorante – restauracja; il giornale – dziennik, gazeta; il bicchiere – szklanka, kieliszek; il campione – próbka, mistrz; il canale – kanał; il carattere – charakter; il cavaliere – rycerz; il codice – kod; il comune – gmina; il confine – granica; il corriere – kurier, posłaniec; il costume – zwyczaj, kostium; il diamante – diament; il dovere – obowiązek; l’eroe – bohater; l’esame – egzamin; il genere – rodzaj; l’incidente – wypadek; l’indice – indeks; l’interesse – zainteresowanie; l’istante – chwila, moment; il latte – mleko; il limite – limit; il materiale – materiał, tworzywo; il militare – wojskowy; il mobile – mebel; l’ordine – porządek, rozkaz; l’ospedale – szpital; il padrone – właściciel; il parere – opinia; il piacere – przyjemność; il ponte – most; il potere – władza; il quartiere – dzielnica; il regime – reżim; il segnale – sygnał; lo stile – styl; lo studente – student; il termine – termin, określenie; il volume – objętość, tom [książki]
Niektóre rzeczowniki zakończone na -e mogą być rodzaju męskiego i żeńskiego jednocześnie. Oznacza to, że mają taką samą formę dla obu rodzajów. To często nazwy zawodów lub określenia pochodzące od czasowników (cantare – śpiewać, insegnare – uczyć, amare – kochać, dipendere – zależeć). Dopiero rodzajnik lub kontekst mówi nam czy chodzi o kobietę czy mężczyznę:
| RODZAJ MĘSKI | RODZAJ ŻEŃSKI |
| il cantante – piosenkarz | la cantante – piosenkarka |
| l’insegnante – nauczyciel | l’insegnante – nauczycielka |
| l’amante – kochanek | l’amante – kochanka |
| il dipendente – pracownik | la dipendente – pracownica |
Niektóre rzeczowniki zakończone na „-a” są rodzaju męskiego. Często są to słowa wywodzące się z greki. Najważniejsze słowa to:
Niektóre rzeczowniki zakończone na „-a” mogą być rodzaju męskiego lub żeńskiego, w zależności od użytego rodzajnika lub kontekstu.
| RODZAJ MĘSKI | RODZAJ ŻEŃSKI |
| il giornalista – dziennikarz | la giornalista – dziennikarka |
| il turista – turysta | la turista – turystka |
| l’artista – artysta | l’artista – artystka |
| il regista – reżyser | la regista – kobieta reżyser |
Niektóre rzeczowniki zakończone na „-i” są rodzaju żeńskiego. Najczęstsze z nich to:
Wiedza na temat rodzaju męskiego i żeńskiego jest dla języka włoskiego bardzo istotna, ale nie ma tutaj nic odkrywczego w porównaniu z językiem polskim. Jeśli chcemy powiedzieć Maria to dziewczyna z Włoch to musimy użyć rodzaju żeńskiego – Maria è una ragazza italiana, jeśli o chłopaku imieniem Marco chcemy powiedzieć, że jest z Włoch to powiemy Marco è un ragazzo italiano.
Znajomość rodzaju pozwala na odpowiedni dobór formy przymiotnika (który również w języku włoskim się odmienia). Jeśli Marco jest wysoki to powiemy Marco è alto, jeśli wysoka jest Maria to Maria è alta.
Innym miejscem, w którym przydaje się znajomość rodzaju są czasy złożone, na przykład czas przeszły passato prossimo. Tam, w czasownikach, w których stosujemy czasownik posiłkowy essere, należy odmienić również końcówkę participio passato (Marco è andato/Maria è andata).
To oczywiście tylko niektóre sytuacje, w których przydaje się znajomość rodzaju. To tak naprawdę jedna z podstaw, którą należy koniecznie zapamiętać, by można było mówić o podstawowej znajomości języka włoskiego.
| RODZAJ MĘSKI | RODZAJ ŻEŃSKI |
| większość rzeczowników zakończonych na „-o” | większość rzeczowników zakończonych na „-a” |
| „-ore” | „-zione”, „-sione”, „-gione |
| wiele rzeczowników zakończonych na „-e” | wiele rzeczowników zakończonych na „-e” |
| niektóre rzeczowniki zakończone na „-a” [problema, sistema…] | niektóre rzeczowniki zakończone na „-i” [crisi, analisi…] |
Jeśli przeczytaliście wpis poświęcony rodzajom w języku włoskim i chcecie sprawdzić jak dużo udało Wam się zapamiętać, zróbcie ćwiczenia >>>KLIKNIJ TUTAJ<<<
Jeśli jeszcze tego nie zrobiliście, polubcie profil facebookowy – Szkoła włoskiego
A już niebawem parę słów o tworzeniu liczby mnogiej 🙂
Joanna Kołodziej
kontakt@szkolawloskiego.pl
Szkoła włoskiego – strona poswięcona nauce języka włoskiego. Indywidualne i grupowe kursy języka włoskiego online. Blog dla osób uczących się języka włoskiego.
