Imperfetto – czas przeszły niedokonany

Imperfetto jest jednym z najłatwiejszych czasów w języku włoskim – co do tego zgadzają się niemalże wszyscy, którzy mieli z nim do czynienia. Ciężko w to uwierzyć, ale nie ma w nim prawie czasowników nieregularnych! Warto go znać – jest to jeden z podstawowych czasów, wymagany już na poziomie A2, który występuje często w połączeniu z innymi czasami przeszłym.

Imperfetto znaczy niedoskonały. I takie właśnie będą czynności, które wyrazimy za jego pomocą – niezakończone, bez określonych granic czasowych, bez końca i bez początku.

Nie znaczy to jednak, że te czynności nie mogły się później zakończyć – oczywiście, że mogły. Ważny jest wyłącznie sposób w jaki je przedstawiamy.

• Leggevo un libro. – Czytałam książkę. 

To zdanie oznacza tyle, że w jakimś momencie z przeszłości czytałam książkę. Być może ją skończyłam, być może nie – zdanie wyrażone w imperfetto wcale nas o tym nie informuje. Mówimy o czytaniu jako czynności trwającej w przeszłości, a nie zakończonej. Nie ma też znaczenia kiedy zaczęłam i kiedy skończyłam czytać.

Imperfetto – zastosowanie

Ogólna zasada

Chcąc w jednym zdaniu opisać zastosowanie imperfetto można powiedzieć, że ten czas pozwala nam wyrazić czynności w trakcie ich trwania (w jakimś konkretnym momencie z przeszłości), czynności równoległe do innych czynności, a także czynności powtarzalne.

Dla przykładu:

[passato prossimo – czas dokonany]

• Ieri Marco è andato a scuola. – Wczoraj Marco poszedł do szkoły.

Przekazujemy informację co wczoraj zrobił Marco i gdzie poszedł. Takie zdanie może istnieć samodzielnie, gdyż ma skończony sens.

[imperfetto – czas niedokonany]

• Ieri Marco andava a scuola. – Wczoraj Marco szedł do szkoły.

Takie zdanie odizolowane od kontekstu nie jest poprawne i nie niesie pełnego znaczenia. Potrzebna jest druga część zdania, w której pojawi się jakaś dodatkowa informacja, na przykład inna czynność przeszła, równoczesna do czasownika „andava”:

• Ieri Marco andava a scuola quando all’improvviso è scoppiato il temporale. – Wczoraj Marco szedł do szkoły, gdy nagle rozpętała się burza.

Informujemy o tym, co akurat robił Marco, gdy rozpętała się burza – szedł do szkoły.

Można posłużyć się osią czasu:

Zdanie „Marco andava a scuola” nabrałoby również sensu, gdybyśmy dodali coś wskazującego na powtarzalność tej czynności w przeszłości:

• In quel periodo Marco andava a scuola ogni giorno. – W tamtym okresie Marco chodził do szkoły każdego dnia.

To generalny zarys zastosowania imperfetto i ogólny klucz do zrozumienia tego czasu. Poniżej konkretne sytuacje, w których zastosujemy imperfetto.

Imperfetto stosujemy:

– (1) gdy mówimy o dwóch czynnościach, które odbywały się w tym samym czasie (często stosujemy „mentre” – podczas gdy)

– (2) gdy jedna czynność była „tłem” dla innej (zwykle wyrażonej w passato prossimo) i została przez nią przerwana (często stosujemy „mentre”)

– (3) gdy czynność powtarzała się regularnie w przeszłości, była przyzwyczajeniem, jakimś stałym elementem

– (4) do opisu sytuacji, wydarzeń, miejsc, osób, a także stanów emocjonalnych czy samopoczucia

• (1) Mentre la mamma preparava la cena, i bambini guardavano la TV. – Podczas gdy mama przygotowywała kolację, dzieci oglądały telewizję.
• (2) Ho conosciuto mio marito mentre facevo la spesa. – Poznałam mojego męża, podczas gdy robiłam zakupy.
• (3) Quando vivevo in Italia, ogni giorno mi incontravo con Chiara. – Kiedy mieszkałem we Włoszech, każdego dnia spotykałem się z Chiarą.
• (3) Da bambino uscivo di casa ogni giorno. – Gdy byłem dzieckiem każdego dnia wychodziłem z domu.
• (4) Era una ragazza bella, aveva i capelli biondi e gli occhi verdi. – To była piękna dziewczyna, miała blond włosy i zielony oczy.

Imperfetto – budowa

Imperfetto jest czasem prostym pod dwoma względami:

1) jest prosty, bo składa się z jednego słowa, a jego formy tworzymy odmieniając końcówkę czasownika

2) jest prosty, czyli łatwy, bo tylko kilka czasowników jest nieregularnych, cała reszta – do opanowania w mgnieniu oka

Odmiana AVERE i ESSERE

Czasownik AVERE w imperfetto jest regularny (!), ESSERE niestety nie.

* zwróć uwagę na ostatnią osobę czasownika ESSERE: eravamo, eravate, erano – jest krótsza niż dwie poprzednie

Imperfetto – czasowniki regularne

Jeśli chcemy odmienić czasownik w imperfetto, musimy, jak zwykle, odciąć od bezokolicznika końcówkę –ARE, -ERE lub –IRE (w zależności od koniugacji), a następnie do tak utworzonej formy podstawowej dodać końcówkę osobową. Charakterystyczna dla imperfetto jest obecność litery „v” we wszystkich osobach.

Czasowniki regularne w imperfetto odmieniają się następująco:

Zwróć uwagę na to, że końcówki poszczególnych odmian są w gruncie rzeczy bardzo podobne. Różnią się jedną literą, w zależności od końcówki bezokolicznika:

• czasowniki –ARE mają „A”: compr + A + vo
• czasowniki –ERE mają „E”: prend + E + vo
• czasowniki –IRE mają „I”: dorm + I + vo

Imperfetto – czasowniki nieregularne

Czasowniki nieregularne są nieregularne tylko w niewielkim stopniu.

Tak naprawdę trzeba jedynie zapamiętać, że w ich przypadku zmienia się tylko rdzeń czasownika, czyli forma, która powstanie po odcięciu –ARE, -ERE lub –IRE. Wystarczy więc zapamiętać pierwszą osobę, a resztę odmienić podobnie jak czasownik regularny.

fare ⇒ facevo

bere ⇒ bevevo

dire ⇒ dicevo

produrre (i inne czasowniki zakończone na –urre) ⇒ producevo

proporre (i inne czasowniki zakończone na –orre) ⇒ proponevo

trarre ⇒ traevo

Wszystkie czasowniki nieregularne mają końcówki drugiej koniugacji i w całości wyglądają następująco:

Przykłady zdań

• Quando facevo sport non mi sentivo mai sazio dei successi ottenuti. – Kiedy uprawiałem sport, nigdy nie czułem się w pełni usatysfakcjonowany odniesionymi sukcesami.
• Il mese in cui sono nato faceva molto freddo e c’era molta neve. – W miesiącu, w którym się urodziłem, było bardzo zimno i było dużo śniegu.
• Quando ero giovane giocavo a pallavolo. – Gdy byłem młody, grałem w siatkówkę.
• Dimmi dove, quando e con chi eri ieri sera alle ore 20! – Powiedz mi gdzie i z kim byłeś wczoraj wieczorem o 20!
• Oggi pomeriggio mi trovavo a Milano in piazza Duomo ma tu non c’eri. – Dziś po południu byłem w Mediolanie na placu Duomo, ale ciebie nie było.
• Quando eravate bambini, ragionavate da bambini, ora che siete grandi dovreste ragionare da grandi! – Gdy byliście dziećmi rozumowaliście jak dzieci, teraz, gdy jesteście dorośli, powinniście rozumować jak dorośli!
• Le due ragazze che ho conosciuto al bar erano spagnole. – Dwie dziewczyny, które poznałem w barze były Hiszpankami.
• Il quartiere dove vivevo da piccolo era molto povero. – Dzielnica, w której mieszkałem gdy byłem mały, była bardzo biedna.
• A Cuba bevevo solamente acqua in bottiglia e non dal rubinetto. – Na Kubie piłem tylko wodę z butelki, a nie z kranu.
• Mentre bevevamo seduti sulla spiaggia ha iniziato a piovere. – Gdy siedzieliśmy i piliśmy na plaży, zaczęło padać.
• Quando abitavo a Roma mi piaceva molto passeggiare. – Kiedy mieszkałem w Rzymie, bardzo lubiłem spacerować.
• Quando ero giovane compravo tutte le riviste di motorismo. – Gdy byłem młody, kupowałem wszystkie magazyny motoryzacyjne.

Macie jeszcze jakieś wątpliwości odnośnie czasu imperfetto?

Czekam na wiadomość 🙂

Zapoznaj się również z innymi czasami:

Czasy w języku włoskim – jak je ogarnąć?

Presente indicativo – czas teraźniejszy

Passato prossimo – czas przeszły dokonany