Czasownik FARE, czyli 100 w 1

Jest w języku włoskim taki jeden czasownik, za pomocą którego możemy opisać niemalże wszystko. To, oczywiście, czasownik fare, czyli „robić”. Oprócz swojego pierwszego znaczenia, może też oznaczać między innymi”wykonać”, „tworzyć” czy „produkować”. Czasami odnajdujemy go w wyrażeniach, które na język polski tłumaczymy całkiem inaczej. Jakie to wyrażenia? Odpowiedź znajdziecie poniżej.

Bez znajomości czasownika fare, czyli robić, nie można mówić o znajomości języka włoskiego. Jest to, jednak, czasownik nieregularny. Jak się odmienia?

Fare – odmiana

Indicativo

Condizionale

Congiuntivo

Imperativo

Fare, czyli jak za pomocą jednego czasownika opisać cały dzień?

Wiele wyrażeń związanych z wykonywaniem zwykłych, codziennych czynności tworzymy w języku włoskim za pomocą czasownika fare.

Wyobraźmy sobie zwykły dzień. Niech to będzie sobota. Co robimy? Che facciamo?

Jak widzicie, całkiem sporo rzeczy możemy wyrazić używając tylko jednego czasownika! W dalszej części znajdziecie możliwie pełną listę wyrażeń.

Far fare

Na pewno spotkaliście się kiedyś ze zdaniami typu „Fammi sapere” albo „Ti faccio vedere„. Skąd biorą się te formy?

Często stosowana w języku włoskim jest konstrukcja far fare, która oznacza „rozkazać„, „sprawić, że ktoś coś zrobi„. W pierwszym fare mamy do czynienia ze zjawiskiem apokopy, czyli zanikiem głoski na końcu wyrazu. Innymi słowy far to po prostu skrócona wersja fare. Nie ma to żadnego wpływu na odmianę tego czasownika.

W przypadku tej konstrukcji, w miejsce drugiego fare wstawiamy jakikolwiek czasownik w bezokoliczniku, wskazując jednocześnie na to, co każemy komuś zrobić, co chcemy żeby zrobił. Dla zobrazowania:

far fare – kazać coś zrobić, sprawić, że ktoś coś zrobi

far pulire – kazać posprzątać, sprawić, że ktoś posprząta

far lavorare – kazać pracować, sprawić, że ktoś pracuje

far studiare – kazać się uczyć, sprawić, że ktoś będzie się uczył

A zatem, w tym przypadku mamy tak właściwie do czynienia ze strukturą fare + bezokolicznik. Stosując ją, jedyne co musimy zrobić, to odmienić czasownik fare, w odpowiednim czasie.

La mamma fa pulire la camera ai figli. – Mama każe dzieciom posprzątać pokój.

L’insegnante ci ha fatto studiare tutto il capitolo! – Nauczyciel kazał nam się nauczyć całego rozdziału!

Fammi lavorare in pace! – Daj mi pracować w spokoju!

Stąd również pochodzą formy wspomniane na początku:

far vedere – sprawić, że ktoś zobaczy (czyli pokazać komuś)

far sapere – sprawić, że ktoś się dowie (czyli dać znać)

Fammi sapere. – Daj mi znać (spraw, żebym wiedział).

Ti faccio vedere. – Pokazuję ci (sprawiam, że widzisz).

Farcela

Mówiąc o czasowniku „fare” trzeba też koniecznie wspomnieć o formie farcela. To tak zwany verbo pronominale, czyli czasownik, do którego zostały na stałe doklejone zaimki lub partykuły.

Czasownik FARCELA składa się z następujących elementów: FARE + partykuła CI + zaimek LA, przy czym partykuła CI w połączeniu z zaimkami zmienia swoją formę na CE.

Farcela oznacza dać radę coś zrobić.

Odmianie będzie podlegał wyłącznie czasownik fare – partykuła CE i zaimek LA będą miały zawsze taką samą formę.

Non ce la faccio più. – Już więcej nie dam rady.

Ce l’hai fatta a superare l’esame? – Dałeś/dałaś radę zdać egzamin?

Warto zapamiętać odmianę tej struktury przynajmniej w dwóch czasach – teraźniejszym i przeszłym passato prossimo:

Wyrażenia z fare – lista

Wyrażeń, które tworzymy za pomocą czasownika fare jest w języku włoskim naprawdę sporo. Aby łatwiej było je zapamiętać, podzieliłam je na podgrupy, takie jak (1) czynności codzienne, (2) relacje z innymi ludźmi, (3) czas i pogoda, (4) praca i pieniądze, (5) emocje, odczucia i osobowość oraz (6) inne WAŻNE wyrażenia.

(1) Czynności codzienne

avere da fare – mieć cos do zrobienia/być zajętym

fare colazione – jeść śniadanie

fare uno spuntino – przekąsić coś

fare il bagno – brać kąpiel

fare la doccia – brać prysznic

fare il letto – ścielić łóżko

fare il bucato – robić pranie

fare i piatti – zmywać naczynia

fare le pulizie – sprzątać

fare benzina – tankować

fare il pieno – tankować do pełna

fare la spesa – robić zakupy (spożywcze)

fare le spese – robić zakupy (w centrum handlowym)

fare la fila – stać w kolejce

fare una passeggiata – pójść na spacer

fare due passi – wyjść na krótki spacer, przejść się

fare un giro – wyskoczyć gdzieś; zrobić przejażdżkę

fare una festa – urządzić imprezę

fare il biglietto – nabyć bilet

fare le valigie – spakować się

fare un viaggio – odbyć podróż

fare le ore piccole – późno wracać do domu; późno iść spać

fare un sogno – mieć sen

farsi la barba – ogolić się (barba – broda)

farsi i capelli – zrobić sobie włosy

farsi fare i capelli – zrobić sobie włosy (gdy korzystamy z czyichś usług; jak gdyby „sprawić, że ktoś to robi”)

farsi le unghie – zrobić sobie paznokcie

 

(2) Relacje z innymi ludźmi

fare conoscenza – zawierać znajomość

fare amicizia – zaprzyjaźnić się

fare una telefonata a qualcuno – zadzwonić do kogoś

fare una visita a qualcuno – zrobić komuś wizytę

fare quattro chiacchiere – pogawędzić

fare quattro risate – mieć ubaw; uśmiać się

farsi vivo – dać o sobie znać (na przykład o swojej obecności w jakimś miejscu)

fare una bella figura – zrobić dobre wrażenie

fare una brutta figura – zrobić złe wrażenie

fare colpo su qualcuno – wywrzeć na kimś wrażenie

fare la corte – zalecać się

fare complimenti – prawić komplementy

fare un favore a qualcuno – zrobić komuś przysługę

fare un regalo a qualcuno – dać komuś prezent; zrobić prezent

fare una sorpresa a qualcuno – zrobić komuś niespodziankę

fare gli auguri a qualcuno – złożyć komuś życzenia

fare l’amore  – kochać się

fare il doppio gioco – prowadzić podwojną grę

fare arrabbiare qualcuno – zdenerwować kogoś

fare una scenata – urządzić scenę

fare lo scemo – wygłupiać się; zachowywać się jak głupek

farsi beffe di qualcuno – szydzić z kogoś; lekceważyć kogoś

fare il furbo – kręcić; pogrywać

fare lo spiritoso – żartować sobie; stroić sobie żarty (zwykle ironicznie)

fare il muso lungo – dąsać się; gniewać się

fare uno scherzo a qualcuno – zrobić komuś żart

fare il bidone a qualcuno – wystawić kogoś

fare promesse da marinaio – składać obietnice bez pokrycia

fare orecchie da mercante – udawać, że się czegoś nie słyszy

fare buon viso a cattivo gioco – robić dobrą minę do złej gry

fare finta di – udawać

fare a pugni – bić się; waczyć

fare male a qualcuno – wyrządzać komuś krzywdę

fare pace – pogodzić się

 

(3) Czas i pogoda

che tempo fa? – jaka jest pogoda?

fa freddo – jest zimno

fa caldo – jest ciepło

fa un freddo cane – jest bardzo zimno (pogoda pod psem)

fare presto – zrobić coś w krótkim czasie, pospieszyć się

fare in tempo a (fare qualcosa) – zdążyć na czas ze zrobieniem czegoś

fare tardi – spóźnić się

 

(4) Praca i pieniądze

fare l’insegnante/il cameriere – pracowac jako nauczyciel/kelner

fare un buon affare – zrobić dobry interes

fare soldi – zarobić pieniądze; dorobić się

fare fortuna – zbić majątek

fare il bello e il cattivo tempo – zarządzać wszystkim

 

(5) emocje, odczucia i osobowość

fare attenzione – uważać

fare mente locale – wytężyć umysł; skupić się na czymś

fare uno sforzo – podejmować wysiłek

farsi coraggio – odważyć się

farsi in quattro – dwoić się i troić

fare fronte a qualcosa – stawić czemuś czoła

fare i conti con qualcosa – rozprawić się z czymś

fare silenzio – milczeć

fare paura – budzić strach

far venire la pelle d’oca – powodować, że ktoś dostaje gęsiej skórki

fare pena – wzbudzać litość

fare schifo – powodować obrzydzenie

fare storie – robić aferę; być przewrażliwionym

farsi gli affari propri – zająć się swoimi sprawami; nie wtrącać się

farsi i fatti propri – zająć się swoimi sprawami; nie wtrącać się

fare qualcosa di testa propria – robić coś po swojemu

fare a modo suo – robić coś po swojemu

fare il proprio comodo – robić coś według własnego uznania; robić tak jak jest komuś wygodnie

fare del proprio meglio – zrobić wszystko, co jest w czyjejś mocy

fare di tutto – zrobić wszystko, co jest w czyjejś mocy

 

(6) inne WAŻNE wyrażenia

fare a meno di qualcosa – obejść się bez czegoś

avere a che fare con qualcosa – mieć do czynienia z czymś

fare riferimento a qualcosa – odnosić się do czegoś

fare caso a qualcosa – zwracać uwagę na coś

fare parte di qualcosa – stanowić część czegoś

 

---

 

Oczywiście to nie wszystkie wyrażenia z czasownikiem „fare” – nie sposób jest je wszystkie przytoczyć. Warto jest zapamiętać ich możliwie jak najwięcej, bo to dobry i szybki sposób na poszerzenie zasobu naszego słownictwa. Co więcej, wiele z tych wyrażeń należy do języka potocznego, codzienne, a zatem ich znajomość sprawi, że będziemy mówić jak prawdziwi Włosi 😉